Permacultuur Nederland

Rasbak CC BY-SA 3.0

André Karwath CC BY-SA 2.5

Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé Public domain

Spelt (Triticum spelta) is de voorloper van de huidige tarwesoorten. Anno 5000 jaar geleden voor Chr. verscheen de spelt in het dal van de Nijl. De Romeinen waardeerden spelt vanwege de goede eigenschappen van het speltmeel of bloem. Tot in de middeleeuwen was spelt een wijdverbreide graansoort. 

Na de middeleeuwen verdrong gewone tarwe spelt, omdat gewone tarwe een hogere opbrengst heeft en niet gepeld hoeft te worden. Spelt is namelijk een bedekte graansoort. Dit betekent dat het na het dorsen gepeld moet worden om het kaf van het koren te scheiden.

Spelt houdt van vochtige grond en groeit het beste in de volle zon. De planten bestuiven elkaar via de wind. 

Spelt komt nu weer in de belangstelling bij de biologische landbouw omdat het minder bemesting nodig heeft, beter resistent is tegen ziekten, en een zogenaamde harde korrel met een hoog gehalte aan gluten heeft wat gunstig is voor het bakken van brood. Dit hoge gehalte aan gluten zorgt er overigens wel voor, dat spelt niet geschikt is voor mensen met coeliakie (gluten-intolerantie), wel bijzonder geschikt voor mensen met tarweallergie.

Sinds enige jaren wordt spelt ook weer in Nederland verbouwd. Meestal werken telers, molenaars, bakkers en leveranciers binnen één bepaalde streek samen aan de speltproducten.

In Nederland is speltmeel, speltbloem en speltbrood vaak te verkrijgen bij natuurvoedings- en reformwinkels. Ook steeds meer bakkers bieden minimaal één soort speltbrood aan, of soms speltkoekjes. In de oudste draaiende watermolen van Nederland, de Bisschopsmolen in Maastricht, worden dagelijkse diverse broden en vlaaien gemaakt van 100% spelt. Tevens maalt deze molen voor de Gulpener Bierbrouwerij. Van spelt worden verder nog macaroni en andere soorten pasta's gemaakt, maar ook bier en jenever en met de kafjes worden kussens gevuld.

In recepten kan de genoemde hoeveelheid tarwemeel of bloem door dezelfde hoeveelheid speltmeel of speltbloem worden vervangen. De hele (rijpe) speltkorrel kan trouwens ook gebruikt worden bij de warme maaltijd als vervanger van rijst. De korrels moeten dan eerst één uur geweekt worden in ruim water. Vervolgens worden zij gedurende één uur gekookt in water met wat zout. Bijvoorbeeld lekker bij een groentewokschotel of bij kipkerrie. In Duitsland wordt spelt als Grünkern, dat is de onrijpe gedroogde graankorrel, in onder andere soep gegeten.