Permacultuur Nederland

Mohammed Shahid CC BY-SA 4.0

Krzysztof Ziarnek, Kenraiz CC BY-SA 4.0

Michael Hermann CC BY-SA 3.0

Quinoa wordt als belangrijk voedselgewas al sinds 6000 jaar in Zuid-Amerika verbouwd. De Inca's gebruikten het reeds als akkerbouwproduct, net als een ander gewas uit de Amarantenfamilie, amarant. Vooral in de Andes boven de 4000 meter, omdat mais op deze hoogte niet meer kan groeien.

Quinoa is een eenjarige plant die tot 3 meter hoogte kan groeien. De plant houdt van ietwat vochtige grond en heeft een voorkeur voor de volle zon. De plant kan onder koude, voedselarme en wanneer het goed geworteld is, onder droge omstandigheden groeien. De groeiduur is 5-6 maanden. 

Door kruising zijn rassen ontstaan die bestand zijn tegen Europese en Noord-Amerikaanse omstandigheden. In Europa wordt quinoa in de eerste helft van april gezaaid. De oogst vindt plaats vanaf half september. Omdat de vruchten ongelijk afrijpen moeten de vruchten nagedroogd worden. Naast de (witte) quinoa met kleine ivoorkleurige zaden is er de zogenaamde zwarte quinoa met wat grotere en donkerder zaden. 

De plant bloeit met prachtige grote aren met oranje, rode tot paarse kleine bloemtjes. De bloemen zijn hermafrodiet, ze bevatten zowel de mannelijke als de vrouwelijke delen, en worden bestoven door de wind. 

Quinoazaden kunnen op dezelfde manier gebruikt worden als rijst. Ook kan quinoa gemalen tot meel verwerkt worden in bak- of papproducten en kan er olie uit geperst worden. Omdat de toepassingsmogelijkheden vergelijkbaar zijn met die van granen, maar quinoa geen gluten bevat, wordt het als basis van glutenvrije producten gebruikt. De zaden zijn bedekt met een laagje saponine, wat een bittere smaak kan geven. Meestal is dit voor het in de handel komt verwijderd.

Wanneer men quinoa als rijst bereidt moet men rekenen op ongeveer 12 minuten voor witte en 15 minuten voor 'zwarte' quinoa. De quinoa wordt met water (per persoon ongeveer 75 gram quinoa en 2 dl vloeistof) aan de kook gebracht en kookt dan gedurende de aangegeven tijd zachtjes door. Wie pap wil maken kookt de quinoa langer.

De zaden kunnen ook gekiemd worden en de quinoa kan dan als kiemgroente worden gegeten. 

Een ander goed eetbaar familielid van de quinoa die in de Plants for a Future dabase wordt genoemd is: Chenopodium nuttalliae.