Permacultuur Nederland

Miansari66 Public domain

Dinesh Valke CC BY-SA 2.0

Forestowlet CC BY-SA 4.0

KENPEI CC-BY-SA-3.0

Er is een alternatief voor de meest gebruikte synthetische wasmiddelen die we gebruiken om onze kleren en ander textiel weer schoon te krijgen. Wasnoten! Nooit van gehoord? Dan wordt het tijd om hierover geïnformeerd te worden. In een aantal Aziatische landen worden de vruchten (noten) van de tropische wasnootboom al eeuwenlang gebruikt als wasmiddel en voor de lichaamsverzorging. In de landen van herkomst worden wasnoten gebruikt om waardevolle stoffen van zijde en met veel borduurwerk te wassen zonder dat zij daaronder te lijden hebben.

De wasnootboom groeit in India, Nepal en Pakistan. Helaas is ons klimaat niet geschikt voor de wasnootboom. Zijn vruchten kunnen pas geoogst worden als de boom minstens 10 jaar oud is. Hij wordt biologisch, kleinschalig geteeld en kan 90 tot 100 jaar oud worden. Er kan heel lang van geoogst worden zonder dat een uitgeloogde bodem overblijft. Het verbouwen van wasnoten is namelijk duurzaam en bodembeschermend. In de dop zit saponine, een stof die net zo werkt als zeep. Komt hij met water in contact, dan wordt de saponine opgelost en werkt hij net zo als de ons bekende wasmiddelen.

De zeepboomfamilie omvat meer dan 2000 soorten. Meestal worden de noten van Sapindus mukorossi gebruikt. Het is de ‘grote wasnoot’. Sapindus trifoliatus is de ‘kleine wasnoot’ die in Zuid-India voorkomt. Zijn wasprestatie is wat minder.
Saponine wordt door de boom geproduceerd als afweermiddel tegen schadelijke insecten, schimmels en bacteriën.

De wasnootboom kan 20 m hoog kan worden. Hij heeft een grijze, zachte, afschilferende bast en geveerde bladeren. Hij bloeit met vele mannelijke en vrouwelijke witte bloemen, die in pluimen bij elkaar staan. Zij ontwikkelen zich tot goudkleurige noten met zachte doppen. Na de oogst in september en oktober worden de rijpe, goudkleurige en plakkerige noten gedroogd. Later worden zij opengebroken, zodat de saponine vrij kan komen. De gedroogde doppen worden voor de verkoop (o.a. export) in katoenen zakjes verpakt. De zwarte pit is nergens voor te gebruiken.

De doppen reinigen stof zonder kleur en vezel aan te tasten. Je hebt geen wasverzachter nodig. Vooral voor mensen met een gevoelige huid, die allergisch zijn tegen synthetische was - en bleekmiddelen zijn de wasnoten ideaal. Wasnoten zijn ook te gebruiken als reinigingsmiddel in de huishouding, als haarwasmiddel en huidverzorgingsproduct.

Wanneer wasgoed extreem vies is (b.v. gras, bloed, sap), kan men het het beste met een biologisch vlekkenmiddel voorweken. Als het heel wit moet zijn, kan men een zuurstofbleekmiddel (percarbonaat; zonder chloor) toevoegen.
Je doet 4-6 halve notendoppen in een linnen zakje of dichtgeknoopte sok en plaatst hem in de wastrommel. Je kunt ermee van 30 tot 90 graden wassen. Bij 30 graden kunnen de doppen een tweede keer gebruikt worden. Als je van een lekker geurtje houdt, kun je enkele druppels etherische olie (lavendel, roos, rosmarijn b.v.) in het wasverzachtervakje doen. Wasnoten zijn voor alle textielsoorten geschikt, zelfs voor wol en zijde. Badstofhanddoeken worden weer heel zacht.

Voordelen van de wasnoten
    * Je kleren hebben minder te lijden onder slijtage.
    * Je huid heeft niet te lijden onder optische witmakers.
    * Je was wordt lekker zacht, ook zonder wasverzachter.
    * Wasnoten zijn goedkoper dan synthetisch wasmiddel.
    * De kleuren blijven langer helder.
    * Het oppervlaktewater wordt niet belast.
    * Wasnoten groeien aan bomen die zuurstof produceren.
    * Ze zijn biologisch volledig afbreekbaar.

1 kg wasnootdoppen is genoeg voor een gezin van 4 personen voor ca. één half jaar, en wel bij 2-3 wasgangen per week. kosten: ca.15 euro. Voor een synthetisch wasmiddel geeft men ca.80 euro per half jaar uit.

Recept voor een allesreiniger (ramen, tegels, auto enz.)
Je kookt 10 halve notendoppen een tijdje in ¾ l water. Je kunt ze dan met een mixer pureren en door een theedoek afgieten. Deze vloeistof vul je in een sproeifles. Klaar is de reiniger. Hiermee kun je milieuvriendelijk schoonmaken wat je maar wilt met een verdunning van 200 ml per 5 l water. Ruiten worden minder snel vies en stoffig.
Je kunt er ook goed mee afwassen als je heet water gebruikt. Hierbij moet je even wennen dat het niet schuimt.

Lichaamsverzorging
Haarwasmiddel van een wasnootaftreksel werkt tegen roos en geeft aan het haar glans en vitaliteit. Het haar wordt niet meer zo gauw vet.
Je kunt er zelfs de tanden mee poetsen. Het aftreksel smaakt een beetje bitter, maar niet vies. Het is geschikt voor gevoelige tanden en tandvlees.

Planten
Met een wasnootaftreksel kun je ook planten besproeien tegen bladluizen.

Toepassing als geneesmiddel
Aftreksels van wortels en bast werken slijmoplossend en verzachtend bij verkoudheid en worden ook ingezet bij uierontsteking van runderen.

Auteur: Brigit Kahlert
website: http://www.stemderbomen.nl