Permacultuur Nederland

Darkone CC BY-SA 2.5

DenesFeri CC BY-SA 4.0

Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé Public domain

De kruisbes of stekelbes (Ribes uva-crispa, ook gekend onder de dialectnamen stekebees, klapbes, kroesel, knoezel of knoeper) behoort evenals de aalbes (Ribes rubrum en de zwarte bes (Ribes nigrum) tot de ribesfamilie (Grossulariaceae).

De kruisbes vormt een stekelige struik die tot 1,2 meter hoog kan worden. De kruisbes groeit zowel in de halfschaduw als in de volle zon. De plant heeft een voorkeur voor ietwat vochtige voedselrijke grond. Sommige soorten zijn gevoelig voor meeldauw, het kan verstandig zijn om soorten te kopen die daar resistent tegen zijn. 

De kruisbes wordt veel aangeplant in tuinen vanwege de heerlijke bessen maar komt daarnaast ook in het wild voor in Nederland.

De bloemen van de kruisbes zijn groenpaars en niet erg zichtbaar. De bloemen zijn hermafrodiet, ze bevatten zowel de mannelijke als de vrouwelijke delen. De plant is zelfbestuivend. Bestuiving vind plaats door hommels, bijen en andere insecten. 

De vruchten van de kruisbes worden 10 tot 20mm groot met een ronde tot eierachtige vorm. Er zijn verschillende rassen en bessen kunnen varieren van groen, tot geel, tot rood tot paars. De bessen zijn rijp lekker om van de plant te eten. Ze kunnen niet lang bewaard worden en daarom zie je ze niet vaak in de supermarkt liggen. Kruisbessen kunnen daarnaast ook goed in de jam gebruikt worden als aanvulling met andere vruchten omdat ze veel pectine bevatten. De bessen kunnen ook verwerkt worden in taart, mousse, saus en mousserende wijn.

Tot slot kan de plant ook gebruikt worden in een lage omheining, gezien hun stekelige takken.

Voor een overzicht van de best eetbare niet Europese ribes soorten (de Europese soorten staan allemaal in deze database) kun je eens zoeken in de Plants for a Future Database (www.pfaf.org)